σε νεοέλληνες φιλοσόφους

Δευτέρα 15 Ιανουαρίου 2018

Ψυχοπαίδης

Γιάννη Τζαβάρα



ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ ΣΕ ΝΕΟΕΛΛΗΝΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥΣ



Κοσμάς Ψυχοπαίδης (1944-2004)



Τελευταία ενημέρωση του Αφιερώματος: Μάιος 2016


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ:
Ι. Βιογραφικά
ΙΙ. Δημοσιεύματα
ΙΙΙ. Κείμενα για τον Κοσμα Ψυχοπαιδη







Ι. Βιογραφικά


Ο Κοσμάς Ψυχοπαίδης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1944. Σπούδασε Πολιτικές και Οικονομικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης, από όπου έλαβε και τον διδακτορικό τίτλο. Συνέχισε την ερευνητική του πορεία με υφηγεσία, την οποία κατέθεσε στο Πανεπιστήμιο του Göttingen, όπου δίδαξε ως υφηγητής και ως καθηγητής. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα υπηρέτησε ως καθηγητής, αρχικά (1981-1987) στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και εν συνεχεία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Διετέλεσε πρώτος διευθυντής του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης. Αδελφός του είναι ο γνωστός ζωγράφος Γιάννης Ψυχοπαίδης.
Απεβίωσε αιφνίδια από καρδιακή προσβολή κατά την παρουσίαση ενός βιβλίου του Γιώργου Καραμπελιά το 2004 σε ηλικία 60 ετών.


ΙΙ. Δημοσιεύματα


Βιβλία
1.    Το πρόβλημα της θεμελίωσης μιας κριτικής του θεσμικού λόγου και η Καντιανή διαλεκτική. «Έρασμος», Αθήναι 1976, 80 σελ.
2.    Geschichte und Methode: Begründungstypen und Interpretationskriterien der Gesellschaftstheorie: Kant, Hegel, Marx und Weber. “Campus-Verlag”, Frankfurt am Main & New York 1984, 402 S.
4.    Κείμενα Πολιτικής Οικονομίας και Θεωρίας της Πολιτικής. Επιμ. Μανόλης Αγγελίδης – Κοσμάς Ψυχοπαίδης. «Εξάντας», Αθήνα 1992, 405 σελ.
5.    Ο Max Weber και η κατασκευή εννοιών στις κοινωνικές επιστήμες. «Κένταυρος», Αθήνα 1993, 111 σελ.
6.    Ιστορία και μέθοδος. «Σμίλη», Αθήνα 1994, 446 σελ.
7.    Ψυχοπαίδης, Κοσμάς – Κουζέλης, Γεράσιμος: Επιστημολογία των κοινωνικών επιστημών. Κείμενα. «Νήσος», Αθήνα 1994, 542 σελ.
8.    Πολιτική μέσα στις έννοιες. «Νήσος», Αθήνα 1997, 231 σελ.
9.    Κανόνες και αντινομίες στην πολιτική. «Πόλις», Αθήνα 1999, 670 σελ.
10. O φιλόσοφος, ο πολιτικός και ο τύραννος. Για την πολιτική σκέψη του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη. «Πόλις», Αθήνα 1999, 129 σελ. (3η έκδοση, 2006).
11. Κριτική φιλοσοφία και λογική των θεσμών. Έρευνες για την πολιτική φιλοσοφία του Καντ. Μετάφραση Όλγα Σταθάτου. «Βιβλιοπωλείον της Εστίας», Αθήνα 2001.
12. Χέγκελ. Από τα πρώτα πολιτικά κείμενα στην Φαινομενολογία του Πνεύματος. «Πόλις», Αθήνα 2003, 323 σελ.
13. Όροι, αξίες, πράξεις. «Πόλις», Αθήνα 2005.
14. Εισαγωγή στην πολιτική επιστήμη. Επιμέλεια-Πρόλογος  Βασίλης Μαγκλάρας. «Ποταμός», Αθήνα 2010.
15. Ήσσονα κριτικά. Επιμ. Μανόλης Αγγελίδης. «Νήσος», Αθήνα 2011.





Άρθρα
1.    “Hegels Theorie der politischen Institutionen”. Neue politische Literatur 23 (1978), 1-16.
2.    «Υπεράσπιση του ορθολογισμού». Ο Πολίτης 62 (1983), 20-22.
3.    «Οι σημερινές αντιθέσεις στο πανεπιστήμιο και οι προοπτικές τους». Πανεπιστήμιο 1 (1984), 28-29.
4.    «Φορμαλισμός, ιστορισμός και δεσμευτικότητα της πολιτικής πράξης». Στο: Μνήμη Σάκη Καράγιωργα. Αθήνα 1988, 361-398.
5.    «Ο Χάιντεγκερ, ο Αντόρνο και η κρίση του πολιτισμού. Συμπόσιο αντιπαράθεσης των δύο μεγάλων στοχαστών». Το Βήμα της Κυριακής 19/11/1989, 57+62.
6.    «Προβλήματα ανακατασκευής μιας σύγχρονης θεωρίας του Διαλεκτικού Υλισμού». Το Βήμα των Κοινωνικών Επιστημών 1, 2 (1990), 5-21.
9.    «Αξιολογία και ορθολογισμός στις κοινωνικές επιστήμες». Θεωρία και Κοινωνία 6 (1992), 7-26.
10.«Ο κανονιστικός Montaigne». Λόγου Χάριν 3 (1992), 33-48.
12. «Κανονιστικότητα, σχετικισμός και μετριασμός στην πολιτική φιλοσοφία της νεωτερικότητας». Δευκαλίων 11, 2 (1993), 81-126.
13. «Υπάρχει θεμελίωση σοσιαλιστικών αξιών;». Ουτοπία 13 (1994), 69-75.
14. «Αναγκαιότητα και απροσδιοριστία στην κοινωνική θεωρία». Ο Πολίτης 6 (1995), 32-34.
15. «Ιστορισμός και κανονιστικότητα». Δευκαλίων 14/1 (1995), 29-36.
16. «Η θρησκεία εντός των ορίων του λόγου». Ο Πολίτης 128 (1995), 10-11.
17. Ελεφάντης, Άγγελος – Ψυχοπαίδης, Κοσμάς – Γαβρόγλου, Κωνσταντίνος – Μπαλτάς, Αριστείδης: «Για τις γενικές εξετάσεις. Μια συζήτηση με αφορμή τη μεταρρύθμιση του καθεστώτος των Γενικών Εξετάσεων που ανήγγειλε ο υπουργός Παιδείας». Ο Πολίτης 12 (1995), 18-24.
18. «Στρατηγικές ένταξης του σχετικισμού σε έλλογα πλαίσια και το πρόβλημα της απροσδιοριστίας». Ο Πολίτης 8 (1995), 23-25.
19. «Πολιτική δημοσιότητα και η ιδέα ενός πανεπιστημίου». Σύγχρονα Θέματα 56 (1995), 49-54.
20. «Για τη σύγχρονη μαρξιστική σκέψη». Άλφα 6 (1995), 71-74.
21. «Η διαλεκτική του ορθού Λόγου και οι αντινομίες της κριτικής του». Επίμετρο στο βιβλίο: Max HorkheimerTheodor Adorno, Διαλεκτική του Διαφωτισμού. Φιλοσοφικά αποσπάσματα, Αθήνα 1996, 411-451.
22. Kant, Im.: Η πρώτη Εισαγωγή στην «Κριτική της κριτικής δύναμης». Μετάφραση Παρασκευή Μεϊντάνη, Επίμετρο Κοσμάς Ψυχοπαίδης. «Πόλις», Αθήνα 1996.
24. «Ο μοντερνισμός στη φιλοσοφία. Ανάλυση και εξέταση των μεγάλων σταθμών του κριτικού και διαλεκτικού στοχασμού». Η Καθημερινή 16/02/1997, 37.
25. «Η πολιτική και η σχέση ανθρώπου-φύσης. Απόσπασμα από το Επίμετρο που συνοδεύει το βιβλίο του Καντ, ‘Η πρώτη εισαγωγή στην Κριτική της Κριτικής Δύναμης’». Η Καθημερινή 15/12/1997, 35.
26. «Αλήθεια και πολιτική. Μια γαλλογερμανική φιλοσοφική συζήτηση πριν από διακόσια χρόνια με επίκαιρο χαρακτήρα». Η Καθημερινή 05/03/1998, 16.
27. «Ζαν Ζακ Ρουσσώ, ο άνθρωπος πειραματόζωο. Αναζητώντας την αξιοπρέπεια». Το Βήμα της Κυριακής. Βιβλία 08/03/1998, 8.
28. Ψυχοπαίδης, Κοσμάς – Καρδάσης, Βασίλης – Διαμαντής, Απόστολος: «Σκέφτομαι άρα υπάρχω. Ο αγαθός και ο πονηρός θεός του Καρτεσίου». Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία 17/01/1999, 26-27.
29. «Βέμπερ Μαξ, ‘Οικονομία και κοινωνία’. Ριζική τομή στην κοινωνική θεωρία». Ελευθεροτυπία. Βιβλιοθήκη 24/12/1999, 18.
30. «Εθνικισμός, εθνισμός και δημοκρατία». Στο: Πρακτικά Α΄ Επιστημονικού Συμποσίου, Έθνος – Κράτος – Εθνικισμός, 21-22/01/1994. «Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού & Γενικής Παιδείας», Αθήνα 1999, 53-66.
31. «Ο στοχαστής του σύγχρονου ανθρώπου». Το Βήμα της Κυριακής. Νέες εποχές 28/01/1999, 5-6.
32. «Εξετάζοντας υπηρέτες». Τα Νέα. Πρόσωπα 21ος αιώνας 07/08/1999, 7.
33. «Η φύση εκδικείται την απληστία». Τα Νέα. Πρόσωπα 21ος αιώνας 25/09/1999, 7.
34. «Επέτειος ενός θανάτου». Τα Νέα. Πρόσωπα 21ος αιώνας, 04/09/1999, 6.
35. «Η αυλαία που πέφτει». Τα Νέα. Πρόσωπα 21ος αιώνας, 15/05/1999, 6.
36. «Ο κίνδυνος πέρασε». Τα Νέα. Πρόσωπα 21ος αιώνας, 09/04/1999, 6.
37. «Ο πονηρός Θεός». Αξιολογικά. Ειδικό τεύχος 1 (1999), 37-51.
38. «Φιλοσοφία και πολιτεία: από την αξία στον κανόνα». Ελευθεροτυπία. Βιβλιοθήκη 19/03/1999, 8-9.
39. «Ο Νίτσε και το πρόβλημα των αξιών». Τα Νέα. Πρόσωπα 21ος αιώνας, 12/06/1999, 30-31.
40. «Η διευθέτηση του Ονόματος». Τα Νέα. Πρόσωπα 21ος αιώνας, 20/11/1999, 6-7.
41. «Περί ευρωπαϊκών αξιών». Τα Νέα. Πρόσωπα 21ος αιώνας, 12/06/1999, 6.
42. «Η απόφαση για θεωρία στη θεωρία της απόφασης του Παναγιώτη Κονδύλη». Νέα Εστία 146, 1717 (1999), 498-513.
43. «Πέρσαι…». Τα Νέα. Πρόσωπα 21ος αιώνας, 10/07/1999, 7.
44. Γρηγοροπούλου, Βασιλική: Γνώση, πάθη και πολιτική στη φιλοσοφία του Σπινόζα. Εισαγωγή Κοσμάς Ψυχοπαίδης. «Αλεξάνδρεια», Αθήνα 1999.
45. «Θέσεις πάνω στη διαλεκτική του ορθού λόγου». Στο: Η κριτική θεωρία σήμερα. «Νήσος», Αθήνα 2000, 77-92.
46. Κανόνες και αντινομίες στην πολιτική. "Πόλις", Αθήνα 2000.
47. «Το όνειρο της Μπέτυς». Τα Νέα. Πρόσωπα 21ος αιώνας, 11/03/2000, 7.
48. «Μιλώντας τη γλώσσα της εξαπάτησης». Τα Νέα. Πρόσωπα 21ος αιώνας, 19/08/2000, 6.
49. «Η αξία του ευρωπαϊκού νομίσματος». Τα Νέα – Ορίζοντες 17/06/2000, 17.
50. «Το ανορθολογικό στοιχείο στη σκέψη του Κ. Καστοριάδη». Ο Πολίτης 81 (2000), 38-47.
51. «Ελάτε να προσευχηθούμε». Τα Νέα. Πρόσωπα 21ος αιώνας, 03/06/2000, 6.
52. «Περί μεταβάσεων…». Τα Νέα. Πρόσωπα 21ος αιώνας, 08/01/2000, 7.
53. «Το μέλλον της φιλοσοφίας και η φιλοσοφία του μέλλοντος». Ελευθεροτυπία. Βιβλιοθήκη 29/12/2000, 10-11.
54. «Φιλοσοφικές… κουτοπονηριές». Τα Νέα. Πρόσωπα 21ος αιώνας, 05/02/2000, 6.
55. «Η απώθηση της φρίκης». Τα Νέα. Πρόσωπα 21ος αιώνας, 27/10/2000, 6.
56. «Το ποίημα του Τζορντάνο Μπρούνο». Τα Νέα. Πρόσωπα 21ος αιώνας, 23/09/2000, 6-7.
57. «Θεολογία του κακού». Τα Νέα. Πρόσωπα 21ος αιώνας, 15/07/2000, 6.
58. «Η ‘Λότε’ του Τόμας Μαν και τα όρια της ειρωνικής νεωτερικότητας». Ο Πολίτης 82 (2000), 40-48.
59.  «Τα ‘Νέα της Ημέρας’». Τα Νέα. Πρόσωπα 21ος αιώνας, 10/2/2001, 6.
60. «Αντινομίες της κοινωνίας της γνώσης». Τα Νέα. Πρόσωπα 21ος αιώνας, 05/01/2001, 6.
61. «Ο Σωκράτης μιλάει σε εμάς». Τα Νέα. Πρόσωπα 21ος αιώνας, 18/08/20001, 35.
62. «Το πρόβλημα της δικαιοσύνης είναι πρόβλημα αλήθειας». Τα Νέα. Πρόσωπα 21ος αιώνας, 15/09/2001, 6-7.
63. «Η φιλοσοφία του μέλλοντος». Η Κυριακάτικη Αυγή 06/01/2001, 20.
64. «Ένας υποθετικός διάλογος». Τα Νέα. Πρόσωπα 21ος αιώνας, 16/06/2001, 6.
65. «Πίστη και γνώση». Τα Νέα. Πρόσωπα 21ος αιώνας, 17/11/2001, 9.
66. «Το παράδοξο της κριτικής». Τα Νέα. Πρόσωπα 21ος αιώνας, 12/05/2001, 6.
67. «Η ενότητα των αντιθέτων κάνει τον κόσμο να γυρίζει…». Τα Νέα. Πρόσωπα 21ος αιώνας, 28/07/2001, 6.
68. «Αντωνοπούλου Μαρία, ‘Κοινωνική πράξη και υλισμός. Σπουδή στην κοινωνιολογία της γνώσης’. Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2000, 412 σ.». Νέα Εστία 149, 1733 (2001), 675-679.
69. «Το ανορθολογικό στοιχείο στην ελληνική θεωρητική σκέψη». Η Κυριακάτικη Αυγή 22/04/2002, 26 + 31. (Εισήγηση στο 8ο Επιστημονικό Συνέδριο του Ιδρύματος Σάκη Καράγιωργα, με θέμα «Ιδεολογικά ρεύματα & τάσεις της διανόησης στη σημερινή Ελλάδα», δημοσιευμένη στον ομότιτλο τόμο πρακτικών του συνεδρίου, «Ίδρυμα Σάκη Καράγιωργα», Αθήνα 2002).
70. «Επικοινωνία και μεταφρασιμότητα στην κοινωνική θεωρία». Νέα Εστία 1754 (2003), 371-393.
71. Δημητρίου, Στέφανος: Θεμελίωση και ανασκευή. Επιχείρημα, νοηματική ταυτότητα και φιλοσοφική αξιολογία. Πρόλογος Κοσμάς Ψυχοπαίδης. "Εστία", Αθήνα 2003.
72. «Το πρόβλημα της θεμελίωσης της πράξης στην καντιανή κριτική της τελεολογικής κριτικής δύναμης». Υπόμνημα στη Φιλοσοφία 1 (2004), 65-86.
73. «Εισαγωγή» στο βιβλίο: Martin Luther, Για την εγκόσμια εξουσία και μέχρι πού εκτείνεται η υπακοή μας σ’ αυτήν. Μετάφραση Γιώργος Γρηγορίου. «Πόλις», Αθήνα 2004.
74. «Υπεράσπιση του ορθολογισμού». Η Κυριακάτικη Αυγή 19/12/2004, 26-28.
Βασικά βοηθήματα:





ΙΙΙ. Κείμενα για τον Κοσμά Ψυχοπαίδη

1.    Μανιάτης, Γιώργος: «Ιστορία και ορθολογικότητα: σχόλιο στην εισήγηση του Κοσμά Ψυχοπαίδη ‘Ιστορισμός και κανονιστικότητα’». Δευκαλίων 14/1 (1995), 37-42.
2.    Σελλά, Όλγα: «Κοσμάς Ψυχοπαίδης». Η Καθημερινή, 31/12/2000.
3.    «Κοσμάς Ψυχοπαίδης (1944-2004)». Θέσεις 90 (2005).
6.    Φαράκλας, Γιώργος: «Ο Κοσμάς Ψυχοπαίδης και η κατασκευή εννοιών στις κοινωνικές επιστήμες». Τετράδια 50-51 (2005).
7.    Αγγελίδης, Μανόλης - Δημητρίου, Στέφανος - Λαβράνου, Αλίκη (Επιμ.): Θεωρία, αξίες και κριτική. Αφιέρωμα στον Κοσμά Ψυχοπαίδη. Γράφουν: Μανόλης Αγγελίδης, Μαρία Αντωνοπούλου, Σπύρος Γάγγας, Θανάσης Γκιούρας, Διονύσης Γράβαρης, Βασιλική Γρηγοροπούλου, Γιώργος Δαρεμάς, Στέφανος Δημητρίου, Κωνσταντίνος Καβουλάκος, Δημήτρης Καρύδας, Γεράσιμος Κουζέλης, Αλίκη Λαβράνου, Δημήτρης Μαρκής, Ανδρέας Μιχαλάκης, Στάθης Μπάλιας, Παναγιώτης Νούτσος, Απόστολος Πανταζής, Ιόλη Πατέλλη, Ελένη Περδικούρη, Νικόλας Σεβαστάκης, Μάρκος Τσέτσος, Γιώργος Φαράκλας, Γιώργος Χάλαρης, Werner Bonefeld, John Holloway, Costanzo Preve κ.ά. "Πόλις", Αθήνα 2008.