Μούκανος

Γιάννη Τζαβάρα ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ ΣΕ ΝΕΟΕΛΛΗΝΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥΣ Δημήτριος Δ. Μούκανος (1946-2007) Τελευταία ενημέρωση του Αφιερώματος: Μάιος 2018 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: Ι. Βιογραφικά ΙΙ. Δημοσιεύματα ΙΙΙ. Κείμενα για τον Δημητριο Μουκανο

 

Ι. Βιογραφικά

Ο Δημήτριος Μούκανος γεννήθηκε στην Καβάλα το 1946. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και ήδη ως προπτυχιακός φοιτητής δημοσίευσε τρία βιβλία (1967 + 1968 + 1968), τα οποία βραβεύτηκαν από την Ακαδημία Αθηνών με τη διάκριση «Έπαινος μετ’ επάθλου». Ως φοιτητής επί πτυχίω δημοσίευσε και το βιβλίο: Το πρόβλημα του όντος (1969).

Με τη διδακτορική του διατριβή (1979) επικεντρώθηκε στην αρχαιοελληνική Φιλοσοφία και στην Οντολογία των Μαθηματικών, περιοχές που καλλιέργησε και κατά τα επόμενα έτη. Υπηρέτησε επί σειρά ετών στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών ως Λέκτορας, Επίκουρος Καθηγητής και Αναπληρωτής Καθηγητής. Μετά τον απροσδόκητο θάνατό του (2007) η Κοσμητεία της Φιλοσοφικής Σχολής του ίδιου Πανεπιστημίου διοργάνωσε ημερίδα-αφιέρωμα στη μνήμη του (20/05/2008).

ΙΙ. Δημοσιεύματα

Βιβλία

1.    Ελληνική Φιλοσοφία και Χριστιανισμός. Συμβολή εις την Ιστορίαν της Φιλοσοφίας. Αθήναι 1967, 144 σελ.

2.    Πλάτων, Αριστοτέλης και σύγχρονος Φυσική. Οντολογική προβληματική. Αθήναι 1968, 74 σελ.

3.    Το πρόβλημα της αξίας εις την φιλοσοφίαν της πράξεως. Φιλοσοφική θεμελίωσις και κριτική των συστημάτων. Αθήναι 1968, 124 σελ.

4.    Το πρόβλημα του Όντος υπό το φως των νεωτέρων επιστημονικών και φιλοσοφικών θεωριών. Ο Καντιανισμός της Συγχρόνου Φυσικής. Αθήναι 1969, 186 σελ.
5. Die Idealzahlentheorie Platons in der Darstellung durch Aristoteles. Διατριβή επί Magister, Heidelberg 1974, πολυγραφημένη, 99 σελ.

6.    Ο τρόπος του Είναι των μαθηματικών αντικειμένων κατά τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη. [Διδακτορική Διατριβή], Αθήναι 1979, 127 σελ.
7. Ο Καπανικός χαρακτήρας της ποίησης του Γιώργου Τουρλίδη. Μια φιλοσοφική αποτίμηση. Αθήνα 1984, 7 σελ.

8.    Η μέθοδος και το ήθος του Λόγου στην επιστημονική έρευνα. Μεθοδολογία και «ιδεολογία». (Πανεπιστημιακές παραδόσεις), Αθήνα 1985, 38 σελ.

9.    Οντολογική θεώρηση της αρχής της απροσδιοριστίας του Werner Heisenberg. Αθήνα 1986, 75 σελ.   
     10. Υπόμνημα περί των σπουδών και τίτλων της δράσεως και των επιστημονικών εργασιών αυτού προς το Τμήμα Φιλοσοφίας-Παιδαγωγικής-Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου. Αθήνα 1987, 35 σελ.

11.    Τα καθ’ αυτό αίτια των φύσει όντων. Ερμηνεία και διασάφηση του έργου του Αριστοτέλους «Φυσικής ακροάσεως Β΄». Αθήνα 1993, 79 σελ.    
      12. Υπόμνημα περί της διδακτικής δραστηριότητας και των υποβαλλομένων επιστημονικών δημοσιευμάτων του (1978-1993) προς το Τμήμα Φιλοσοφίας-Παιδαγωγικής-Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Αθήνα 1993, 9 σελ. [Δακτυλόγραφο].

Άρθρα

1.     "Η συμβολή του Πρωταγόρου εις την αρχήν του υποκειμένου". Θρακικά 43 (1969), 258-272. [Κυκλοφόρησε και σε ανάτυπο].
2. "Ηρόδικος ο Σηλυμβριανός εν τη αρχαία ελληνική γραμματεία". Θρακικά 44 (1969), 15-19. [Κυκλοφόρησε και σε ανάτυπο].
3. "Ελληνοευρωπαϊκός πολιτισμός". Φοιτητής 2-3 (1970), 22-23.
4. "Η έννοια του μύθου εις την αρχαίαν Θράκην". Θρακικά 45 (1971), 7-23 [Κυκλοφόρησε και σε ανάτυπο].
5. "Ο Αλεξανδρινός γραμματικός Διονύσιος ο Θραξ". Θρακικά 46 (1972), 11-19 [Κυκλοφόρησε και σε ανάτυπο].
6. «Theodorakopoulos Johannes N., ‘Die Hauptprobleme der Platonischen Philosophie’. (Heidelberger Vorlesungen 1969), Den Haag Martinus Nijhoff 1972, 95 S.». Βιβλιοκρισία. Φιλοσοφία 3 (1973), 454-461.

7.    «Η γνωσιολογία του Ι. Ν. Θεοδωρακοπούλου». Στο: Δεσμός – Αφιέρωμα στον Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλο. Φιλολογικός Σύλλογος «Παρνασσός», Αθήναι 1975, 99-126.

8.    «Das Problem der Erzeugung der Zahlen bei Platon. Erläuterung von Aristoteles’ Metaphysik A6, 987 b33». Φιλοσοφία 5-6 (1975-1976), 259-276. [Κυκλοφόρησε και σε ανάτυπο].
9. "Αποστόλου Ευστ. Σιταρά, 'Η Μάδυτος πόλις της Θρακικής Χερσονήσου επί του Ελλησπόντου', Αθήναι 1971". Βιβλιοκρισία. Θρακικά, Σειρά Δευτέρα, 1 (1978), 291-294. [Κυκλοφόρησε και σε ανάτυπο].

10.    «Philosophie der Mathematik bei Platon». Επετηρίς της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών 27 (1979), 230-241. [Κυκλοφόρησε και σε ανάτυπο].

11.    «Autolycos de Pitane, ‘La Sphère en mouvement, Levers et couchers héliaques’, Testimonia. Texte établi et traduit par Germaine Aujac avec la collaboration de J.-P. Brunet et R. Nadal, Assoc. G. Budé, Paris 1979, 190 p.». Βιβλιοκρισία. Διοτίμα-Diotima 8 (1980), 209.

12.    «Η αρχαία ελληνική τραγωδία κατά τον Νίτσε και η καταξίωση του θεού Διονύσου. Επισήμανση καιρικών στιγμών στο διονυσιακό και απολλώνιο πνεύμα». Θρακικά 3 (1980-1981), 139-144.

13.    «Οντολογία των Μαθηματικών κατά τον Πρόκλο Διάδοχο». Φιλοσοφία 10-11 (1980-1981), 387-397. [Κυκλοφόρησε και σε ανάτυπο].
14. "Ontologie der 'Mathematika' in der Metaphysik des Aristoteles". Athener Abhandlungen zur antiken Philosophie, hrsg. von Dr. D. Moukanos, Erster Band (1981), 43 σελ.

15.    «Αλέξανδρος ο Αφροδισιεύς ως ερμηνευτής προβλημάτων της αρχαίας Ακαδημίας». Στο: Μνήμη Αναστασίου Γιανναρά (1920-1977). «Παπαζήση», Αθήνα 1981, 116-125. [Κυκλοφόρησε και σε ανάτυπο].
16. "Das Wirken des goettlichen Geistes in geschichtsphilosophischer Sicht". Στο: Αντίδωρον Πνευματικόν. Τιμητικός τόμος εις τον καθηγητήν Γεράσιμον Κονιδάρην, Αθήναι 1981, 5-13.

17.    «Ν. Μακρής, ‘Τα μεταφυσικά θεμέλια της μυστικής’. Αθήνα 1979». Τομές 71 (1981), 55-56.

18. «Παρέμβαση. Ερωτήσεις – απαντήσεις». Στο: Ο Χέγκελ και ο Μαρξισμός. Πρακτικά Επιστημονικού Συμποσίου. Αθήνα 1982, 91-93.
19. "Λουΐζος Λ. Λουϊζίδης (1912-1982). In Memoriam". Στο: Γεωργίου Αθ. Τουρλίδου, Εις Λουΐζον Λ. Λουϊζίδην (13.2.1912 - 23.5.1982). Λόγος Επικήδειος μετά Βιογραφικού Σημειώματος και Καταλόγου Δημοσιευμάτων αυτού. Εν Αθήναις 1982, 11-12.

20. «Κim Wan-Soo, ‘Η έννοια της αισθήσεως στην φιλοσοφία του Πλάτωνος’, Αθήναι 1981». Βιβλιοκρισία. Εποπτεία 64 (1982), 101-102.

21. «Η έννοια της πρώτης φιλοσοφίας στο Α2 των Μετά τα Φυσικά του Αριστοτέλους». Παρνασσός 25 (1983), 179-186. [Κυκλοφόρησε και σε ανάτυπο].

22. «Προβλήματα συστηματικής φιλοσοφίας στο έργο του Ιωάννου Ν. Θεοδωρακόπουλου». Στο: Αναφορά στον Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλο, στην προσωπικότητα και το έργο του. «Τετράδια Ευθύνης» αρ. 18, Αθήνα 1983, 88-96.

23. Μούκανος, Δημήτριος Δ. – Ζαχαρίου, Ανδρέας: «Β΄ Πανελλήνιο Συνέδριο Φιλοσοφίας. ‘Η Φιλοσοφία σήμερα’». Ελληνική Φιλοσοφική Επιθεώρηση 1 (1984), 94-97.

24. «Μουτσόπουλος Ευάγγελος, ‘Φιλοσοφικοί προβληματισμοί’. Τόμος Γ΄: ‘Βιώματα και ενεργήματα’, Αθήναι 1984, 488 σ.». Βιβλιοκρισία. Ελληνική Φιλοσοφική Επιθεώρηση 1 (1984), 85-89.

25. «Σταμάτης, Ε. Σ., ‘Ιστορία των Ελληνικών Μαθηματικών’, Εν Αθήναις 1980». Ελληνική Φιλοσοφική Επιθεώρηση 1 (1984), 350-351.

26. «Ανάγκη και ασυνέχεια στη φιλοσοφία της φύσης του Δημόκριτου και η κριτική του Αριστοτέλη». Στο: Διεθνές Δημοκρίτειο Ίδρυμα: Πρακτικά του Α΄ διεθνούς συνεδρίου για τον Δημόκριτο. Β΄ τόμος, Ξάνθη 1984, 159-172.
27. "Α΄ Διεθνές Συνέδριο για τον Δημόκριτο". Θρακικά, Σειρά Δευτέρα (1982-1984), 3-7.
28. "In Memoriam. Ένα γράμμα στον ποιητή Φοίβο Ανατολέα". Θρακικά, Σειρά Δευτέρα, 4 (1982-1984), 235-255.

29. «Το πρόβλημα της σχέσης ονομάτων και πραγμάτων κατά τον Αμμώνιο τον Ερμεία». Στο: Ελληνική Φιλοσοφική Εταιρεία, Γλώσσα και πραγματικότητα στην ελληνική φιλοσοφία. Πρακτικά Β΄ Διεθνούς Συμποσίου Φιλοσοφίας, Αθήνα 1985, 247-255.

30. «Probleme der platonischen Philosophie der Mathematik». Επιστημονική Επετηρίς της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών 28 (1985), 571-584. [Κυκλοφόρησε και σε ανάτυπο].

31. «Συμβολική και κλασσική τέχνη κατά τον Hegel». Παρνασσός 27 (1985), 124-133.

32. «Aristotle’s concept of first philosophy (Metaphysics, A2)». Διοτίμα-Diotima 13 (1985), 72-77. [Κυκλοφόρησε και σε ανάτυπο, σελ. 3-8].

33. «Η αναφορά του Πλήθωνα στα τέσσερα σώματα». Στο: Γεώργιος Γεμιστός-Πλήθων. Πρακτικά Α΄ Φιλοσοφικού Συμποσίου Νεοπλατωνισμού και Ελληνισμού. Σπάρτη 1985, 1-10.

34. «Symbolic and classical art according to Hegel». Διοτίμα-Diotima 14 (1986), 154-163.

35. «Η αναφορά του Πλήθωνος στα τέσσερα σώματα». Στο: Ίδρυμα Ερεύνης και Εκδόσεων Νεοελληνικής Φιλοσοφίας, Πλατωνισμός και Αριστοτελισμός κατά τον Πλήθωνα. Μελέτες από το Διεθνές Συμπόσιο Σπάρτης (26-28 Σεπτεμβρίου 1985), Αθήνα 1987, 101-105.
36. "Η δράση του Χαράλαμπου Λαλένη (1922) στον τομέα της εκπαίδευσης και στη διατήρηση του παραδοσιακού θησαυρού της Θράκης". Θρακικά Σειρά Δευτέρα, 5 (1985-1987), 329-331.
37. "Die Idee einer mathematischen Physik Platons". Philosophia Naturalis, Band 24, Heft 1 (1987), 78-82.

38. «Παναγιώτης Κ. Κανελλόπουλος (1902-1986)». Ελληνική Φιλοσοφική Επιθεώρηση 4 (1987), 83-96.

39. «Time and kairos in the philosophy of E. Moutsopoulos». Διοτίμα-Diotima 16 (1988), 60-65. (Δες και Phenomenological Inquiry, 17 (1993), 51-57).

40. «Η δυνατότητα της μεταφυσικής από τα εξαγόμενα της κβαντομηχανικής». Στο: Πρακτικά Α΄ Συμποσίου Φιλοσοφίας και Διεπιστημονικής Έρευνας. Φιλοσοφία και Επιστήμες. Ζαχάρω 1988, 189-194.

41. «Η εγελιανή έννοια της άρνησης: αντίθεση ή αντίφαση;». Στο: Ελληνική Φιλοσοφική Εταιρεία, Η Διαλεκτική. Αθήνα 1988, 163-169.

42. «Intentionalität des Menschen und Aktion Gottes als Momente des Kairos». Διοτίμα-Diotima 16 (1988), 110-117.
43. "Νεώτερες έρευνες για τον Θεό της Θράκης Διόνυσο". Θρακικά, Σειρά Δευτέρα, 6 (1988-1990), 36-38.

44. «Modern Greek Contribution to Scepticism. Giannaras Anastasios, ‘Der Perspektivismus der griechischen Skepsis’, in Philosophische Perspektiven. Ein Jahrbuch herausgegeben von R. Berlinger und E. Fink, Bd. 1, 1969, SS. 216-228». Σκέψις-Skepsis 1 (1990), 204-205.

45. «Nikolaos Chronis, ‘Η εμπειρική ιατρική και η διαμάχη περί το γνωσιολογικόν πρόβλημα’, Wissenschaftliches Jahrbuch der Philosophischen Fakultät der Universität Athen, Bd. ΚΖ΄, Athen 1980, SS. 400-435». Σκέψις-Skepsis 1 (1990), 207-208.

46. «Ευάγγελος Μουτσόπουλος. Αναφορά στην επιστημονική του δράση και δημιουργία». Στο: Επίσημη τελετή επιδόσεως τιμητικών τόμων στον Ευάγγελο Α. Μουτσόπουλο. “Collegium Academicum Universale Philosophiae”, Αθήνα 1990, 19-20.
47. "Anastasios Giannaras, 'Der Perspektivismus der griechischen Skepsis', in Philosophische Perspektiven. Bd. 1 (1969), 216-218". Βιβλιοκρισία. Σκέψις Ι (1990), 204-205.
48. "Milan Mraz, 'Kimplikasi v Aristotelove logice (= Zur Implikation in der Logik von Aristoteles). Abhandlungen der Tschechoslowakischen Akademie der Wissenschaften-Reiche, Jahrgang 98, Heft 4, Prag, Akademia 1988, 94 S.". Βιβλιοκρισία. Σκέψις ΙΙ (1991), 170-172.

49. «Μάριος Π. Μπέγζος, ‘Ο λόγος ως διάλογος. Μια προσωπογράφηση του Νίκου Νησιώτη’, Θεσσαλονίκη, εκδ. Π. Πουρναράς, 1991, 140 σ.». Σκέψις ΙΙΙ (1992), 163-164.

50. «Η αρχαϊκή μαγεία, το δαιμονικό και το θεϊκό πνεύμα». Στο: Μαγεία και χριστιανισμός. «Ιερά Μητρόπολις Ηλείας», Αθήναι 1993, 65-75. [Κυκλοφόρησε και σε ανάτυπο].

51. «Δημητρακόπουλος, Μιχαήλ Φ., ‘Ι. Καντ: ‘Κριτική του Καθαρού Λόγου’. Εισαγ., μετάφρ., παρατηρήσεις. Αθήναι 1999». Η Καθημερινή 5/3/2000, 53.

52. «Έννοια και ορισμός της φύσης – Διάκριση φύσης και τέχνης». Κριτική του λόγου 9 (2001), 6-7.

53. «Η αποτυχία του σκοπού της φύσης ως απόδειξη της υφιστάμενης στενής εξάρτησης του τελικού αιτίου από το ποιητικό αίτιο». Κριτική του λόγου 12 (2002), 4-5.
54. "Ο περί της απείρου διαιρέσεως των μεγεθών 'λόγος' Ζήνωνος του Ελεάτου". Σκέψις ΧΙΙΙ-ΧΙV, Αθήνα-Ολυμπία 2002-2003, 52-62.
55. "Όροι και όρια επιστημονικής μεθοδολογίας". Σκέψις XV/ii-iii, Αθήνα-Ολυμπία 2004, 630-637.

Κύριες πηγές:

Α) Εργαστήριο Ερευνών Νεοελληνικής Φιλοσοφίας (Κ.Ε.Ν.Ε.Φ.),

Β) Ελληνική Φιλοσοφική Βιβλιογραφία.
Γ) Μελίνα Γ. Μουζάλα: "Εργογραφία Δημ. Δ. Μούκανου". Στον τόμο: 
Θέματα Οντολογίας-Μεταφυσικής, Φιλοσοφίας των Μαθηματικών και Λογικής. 
Τιμητικός τόμος in memoriam Δημητρίου Δ. Μούκανου. 
Επιμέλεια Μελίνα Γ. Μουζάλα. "Gutenberg", Αθήνα 2018, σελ. 15-24.

ΙΙΙ. Κείμενα για τον Δημήτριο Μούκανο

1. Τουρλίδης, Γεώργιος Αθ.: Εράνιον εις νουν φιλόσοφον. Εόρτιον τεύχος αφιερωμένον εις Δημήτριον Δ. Μούκανον, Μ.Α., Δ.Φ., Επίκουρον Καθηγητήν της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Αθήναι 1987.
2. Δημητρίου Δ. Μούκανου, Μ.Α., Δ.Φ., Αναπληρωτού Καθηγητού της Φιλοσοφίας εις το Πανεπιστήμιον Αθηνών, Δημοσιεύματα, Συνερανισθέντα υπό Γεωργίου Αθ. Τουρλίδη, Λέκτορος της Λατινικής Φιλολογίας εις το Πανεπιστήμιον Αθηνών, Αθήναι 1994.
3. Καλογεράκος, Ιωάννης Γ.: «Μούκανος Δημήτριος Δ., ‘Τα καθ’ αυτό αίτια των φύσει όντων. Ερμηνεία και διασάφηση του έργου του Αριστοτέλους ‘Φυσικής Ακροάσεως Β΄’, Αθήνα 1993, 79 σ.». Φιλοσοφία 25-26 (1995-1996), 399-403.

4.  Φαραντάκης, Πέτρος: «Ο Δημήτρης Μούκανος ως φοιτητής και καθηγητής της φιλοσοφίας». Θρακικά , σειρά 2^η , τ. 16-17 (2008-2010), σσ. 223-228.
5. Μουζάλα, Μελίνα Γ.: "Εργογραφία Δημ. Δ. Μούκανου". Στον τόμο: Θέματα Οντολογίας-Μεταφυσικής, Φιλοσοφίας των Μαθηματικών και Λογικής. Τιμητικός τόμος in memoriam Δημητρίου Δ. Μούκανου. Επιμέλεια Μελίνα Γ. Μουζάλα. "Gutenberg", Αθήνα 2018, σελ. 15-24.